جنجال واردات یک دارو برای درمان بیماران کرونا در ایران؛ آیا پای مافیای دارو در میان است؟

جارستان: برخی منابع خبری اعلام کرده اند که “داروی favipiravir برای تعدادی از بیماران از جمله دکتر علی اکبر ولایتی استفاده شده و‌ نتایجی بهتر از درمان با این دارو در چین به دست آمده است.”

ماجرا از آنجا آغاز شد که دکتر محمدرضا هاشمیان، فوق تخصص ICU بیمارستان مسیح دانشوری با انتشار ویدئویی کوتاه به آثار مثبت داروی خوراکی فاوی‌پراویر Favipiravir اشاره و از وزارت بهداشت انتقاد کرد که چرا با تجویز این دارو از سوی پزشکان موافقت نمی‌کند و با این ممانعت موجب دسترسی ناکافی بیمارستان‌ها و پزشکان به این دارو شده است.

در پی مصاحبه دکتر هاشمیان، از متخصصین بیمارستان مسیح دانشوری در خصوص داروی فاوی پیراویر (favipiravir)، معاون درمان وزارت بهداشت به نمایندگی از کمیته علمی مستقر در معاونت درمان وزارت بهداشت، اطلاعیه‌ای صادر کرد و نوشته است: “به دنبال مصاحبه انجام شده یکی از اعضای محترم هیات علمی شاغل در بیمارستان مسیح دانشوری تهران در خصوص داروی (favipiravir) به اطلاع می‌رساند داروی مذکور هنوز در فارماکوپه ایران وارد نشده و در حال حاضر به عنوان یک دارو در یک کارآزمایی بالینی به کار گرفته شده و در اختیار چند مرکز درمانی از جمله بیمارستان مسیح دانشوری قرار گرفته است و تاکنون نتایجی از این تحقیق به این کمیته گزارش نشده است؛ لذا انجام هرگونه مصاحبه و ارائه هر نوع گزارش به عنوان تایید و یا رد اثربخشی این دارو مورد تایید کمیته نبوده و تخلف محسوب می‌شود.

در این اطلاعیه آمده است که “تا کنون هیچ گزارش مکتوبی از اثربخشی این دارو از مراکز درمانی ازجمله مرکز مسیح دانشوری چاپ نشده و یا به وزارت بهداشت ارائه نشده است. صرف گزارش تجربی از یک اقدام درمانی در دنیای علم جایگاهی ندارد و چه بسا سبب نگرانی خانواده بیماران به جهت عدم تهیه و یا حتی احساس گناه در بازماندگان بیمارانی که به رحمت خدا رفته اند ایجاد کند.”

با این حال، برخی منابع خبری اعلام کرده اند که “داروی favipiravir برای تعدادی از بیماران از جمله دکتر علی اکبر ولایتی استفاده شده و‌ نتایجی بهتر از درمان با این دارو در چین به دست آمده است.”

اما وزارت بهداشت اعلام کرده است که ” تمام داروهای مصرفی در درمان کرونا به عنوان ضدویروس و یا ضد التهاب، درمان قطعی نمی‌باشد آنچه ثابت شده، مراقبت صحیح از بیماران موثرترین راه کمک به درمان بیماران است که کادر درمانی مراکز بیمارستانی کشور ما از جمله عزیزان ما در بیمارستان مسیح دانشوری از موفق‌ترین های دنیای پزشکی محسوب می‌شوند که جای سپاس و قدردانی دارد. بدیهی است پس از اتمام کار آزمایی بالینی مذکور، نتایج توسط کمیته علمی اعلام و در صورت تایید اثربخشی آن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نسبت به تامین و توزیع دارو به منظور استفاده برای بیماران اقدام خواهد کرد.”

توضیحات دکتر هاشمیان

اما دکتر هاشمیان در گفتگو با یورونیوز در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه “داروی فاوی پراویر (Favipiravir) دقیقا چه تاثیری بر بیماران دارد؟”، گفته است: دارو کاملاً یک داروی ضد ویروس است و در واقع روی ویروس‌ها اثر می‌گذارد. ما دارویی به نام کلترا هم داریم که تاثیر کمتری دارد و این تاثیر اندک در دنیا هم مشخص شده است. ما می خواهیم داروی فاوی پراویر را به جای کلترا استفاده کنیم. این دارو تولید ژاپن است و در ژاپن خیلی خوب کار کرده است. اما چون تولید ژاپن است FDA آمریکا را ندارد و اصلاً در کشور آمریکا موجود نیست. ما این دارو را روی ۳۰ مریض به کار بردیم و دیدیم که این افراد خوب شدند. یعنی سیتی اسکن این افراد بعد از یک هفته بهتر شد. آقای دکتر ولایتی، رئیس بیمارستان مسیح دانشوری، پنجشنبه هفته گذشته اعلام کردند که ما این دارو را استفاده کردیم و اثرش بسیار خوب بود. بنده و همکارانم هم مصر بودیم این دارو را برای بیماران مبتلا به کووید ۱۹ تجویز کنیم ولی متاسفانه این دارو را نداشتیم و چند تا از بیماران ما بدحال شدند و فوت کردند. بعضی از اساتیدی که در وزارت بهداشت هستند، دوست داشتند خودشان این دارو را معرفی کنند و اینکه ما این دارو را معرفی کردیم، به مذاقشان خوش نیامده است. احتمالا مسائلی هم پشت پرده هست که من به آنها وارد نیستم. الان آقای دکتر جانبابایی، معاون درمان وزارت بهداشت، متاسفانه نام‌های علیه من منتشر کرده‌اند که تمامش کذب است. ایشان در نامه‌شان نوشته‌اند که من ادعا کرده‌ام داروی فاوی پراویر درمان قطعی کرونا است. در حالی که من اصلاً چنین حرفی نزده‌ام. ما داروی Remdicivir را هم داریم که این دارو هم بسیار داروی خوبی است. ولی شرایط بیماران فرق دارد. در شرایط خاصی از Remdicivir استفاده می‌کنیم و در شرایطی دیگر باید از Favipiravir استفاده کنیم. وانگهی درمان کرونا فقط در گرو دارو نیست. من فوق تخصص ICU هستم و کار و رشته‌ام همین است. مقابله با کرونا در واقع شامل مجموعه‌ای از داروهای ضدالتهابی، ضدویروسی و اکسیژن‌رسانی مناسب می‌شود. با اینکه یک ماه است این دارو وارد ایران شده و تاثیر مثبتش هم مشهود است، متاسفانه دیگر این دارو را در اختیار ما نگذاشته‌اند. حالا هم می‌گویند باید کلینیکال ترایال (کارآزمایی بالینی) بکنیم که البته ما الان داریم این کار را انجام می‌دهیم ولی باید به دکتر جانبابایی گفت کلینیکال ترایال این دارو قبلا در کشورهای دیگر انجام شده است. الان مردم ما دارند می‌میرند؛ این دارو را به مردم برسان آقا! شما فوق تخصص خون انکولوژی هستید و من فوق تخصص ICU. من هم در کار شما دخالت نمی‌کنم، شما در کار ما دخالت نکن.

وی درباره اینکه “داروی فاویپراویر دقیقا کدام مشکل بیمار مبتلا به کوویدی ۱۹ را برطرف می‌کند”، توضیح داده است: درمان قطعی ندارد. این نکته را همه می‌دانیم. این داروهایی که نام بردم، در واقع اثر درمانی ضد ویروس دارند. مثلاً آنتی‌بیوتیک ضد باکتری است. این دارو هم ضد ویروس است. استفاده از این دارو ممکن است باعث شود حال عمومی بیمار بهتر شود. اثر مثبت Favipiravir و Remdicivir محتمل است و قطعیت ندارد. داروی Remdicivir درمان تزریقی است و داروی Favipiravir درمان خوراکی. هر یک از این داروها به طور مجزا می‌توانند بر بیمارانی تاثیر داشته باشند. این درمان‌ها در کنار درمان‌های دیگری، مثل اکسیژن‌درمانی و داروهای ضد التهاب، می‌توانند وضعیت بیمار را بهتر کنند و نگذارند مریض به این راحتی از بین برود. اما در خیلی از موارد هیچ یک از این درمان‌ها اثر مثبتی ندارد و مریض فوت می‌کند. درمان قطعی در کرونا وجود ندارد.

محمدرضا هاشمیان درباره تولید داروی Favipiravir در ایران گفت: قرار است تولید شود. از کشورهای دیگر وارد ایران شده تا در ایران به مرحله تولید برسد. ولی الان اینها ناراحتند چرا ما جلوتر از کمیسیون وزارت بهداشت حرکت کرده‌ایم. علتش این است که درمانگر ما پزشکان هستیم. بنده پزشک ویروس کرونا هستم نه فلان مقام اداری در وزارت بهداشت. به هر حال الان خیلی از شرکت‌های داخلی پیگیر تولید این دارو هستند. یعنی در پی اخذ مجوز تولید Favipiravir هستند ولی وزارت بهداشت فعلا به آنها مجوز نداده است علی‌الظاهر. شاید بعد از این درگیری و دعوا، وزارت بهداشت به این شرکت‌های دارویی اجازه تولید این دارو را بدهد. مطمئن باشید این دارو در ایران تولید می شود.

این پزشک در پاسخ به این پرسش که “اگر بین وزارتخانه و پزشک درباره تاثیر مثبت یک دارو اختلاف نظر وجود داشته باشد، مگر نظر وزارت بهداشت ملاک استفاده از آن دارو نیست؟” تصریح کرد: وزارت بهداشت. الان هم وزارت بهداشت می‌گوید شما ساکت باشید ما حرف می‌زنیم. وزارت بهداشت می‌گوید این دارو باید به تایید وزارتخانه برسد. در صورتی که ما یک ماه است که از این دارو استفاده می‌کنیم.

وی درخصوص اینکه آیا تحریم‌های آمریکا می‌تواند مانع ورود داروی فاویپراویر به ایران شود، گفت: نخیر. تحریم ما داخلی است. دکتر ملک‌زاده معاونت تحقیقات وزارت بهداشت و همین طور آقای دکتر قانعی (عضو کمیته علمی کووید ۱۹) این تحریم‌ها را برای بیمارستان ما (مسیح دانشوری) اعمال کرده‌اند. روز چهارشنبه آقای دکتر قانعی یک فایل صوتی منتشر کرده که این دارو را روز سه شنبه تحویل بیمارستان مسیح دانشوری داده‌ایم ولی این حرف کذب است. من یک پزشک هستم. نه تاجرم، نه داروفروش. من فقط می‌دانم این دارو را باید به بیمارانم بدهم و این کار را هم انجام داده‌ام و تاثیر مثبتش را هم دیده‌ایم. مطمئن باشید این دارو وارد ایران می‌شود ولی با جنگ و دعوا. این جنگ و دعواها فقط موجب از بین رفتن روحیه ما پزشکان می‌شود. دکتر جانبابایی تخصصش خون است، دکتر ملک‌زاده متخصص گوارش است و دکتر قانعی متخصص ریه. من فوق تخصص ICU و مشغول درمان بیماران مبتلا به کرونا هستم. این آقایان هیچ کدام تا حالا از نزدیک مریض مبتلا به ویروس کرونا ندیده‌اند که بخواهند او را درمان کنند. شما نظر کدام یک از طرفین این تقابل را قبول می‌کنید.

دکتر محمدرضا هاشمیان افزود: تا جایی که من می‌دانم این دارو در چین و ایران استفاده شده است. آمریکا به دلیل قوانین FDA حق استفاده از این دارو را ندارد. ولی شاید اگر اثر خوبی از این دارو در کشور ما ببینند، شاید مجوز FDA را بگیرند و این دارو در آمریکا هم استفاده شود. بسته به تجربه ما، ممکن است آمریکا هم مجبور به استفاده از این دارو شود. یعنی ممکن است یک دارو در شرایط اورژانسی وارد لیست مجاز داروهای FDA شود. من به شما قول می‌دهم اگر ما در ایران از این دارو استفاده کنیم، کشورهای دیگر هم کار ما را تکرار و از این دارو استفاده می‌کنند. چرا همه فکر می‌کنند ما همیشه باید آخر صف باشیم؟ این بیماری اول وارد ایران شده، بعد به اروپا رسیده است. تجربه ما در مبارزه با این بیماری، از اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها بیشتر است. دیروز ایتالیایی‌ها در جلسه وبینار (Webenar: Web Based Seminar) با من مصاحبه می‌کردند. پزشکان آمریکایی مرتبا با من وبینار برگزار می‌کنند. نمی‌دانم چرا وزارت بهداشت فکر می‌کند ما باید منتظر تصمیمات کشورهای دیگر باشیم. ما خودمان در خط اول درمان کووید ۱۹ قرار داریم و سواد و معلومات لازم برای درمان بیمارانمان را داریم؛ به شرطی که وزارت بهداشت اجازه دهد ما کارمان را انجام دهیم.

هاشمیان درباره اینکه علی اکبر ولایتی هم اثر مثبت داروی Favipiravir را تایید کرده است، پس چرا وزارت بهداشت حرف شما را نمی‌پذیرد؟، گفت: وزارت بهداشت برای خودش کار می‌کند. پشت میز نشسته‌اند و ظاهراً مسائل دیگری دارند. اصلاً قبل از من، دکتر ولایتی گفت این دارو را در بیمارستان مسیح دانشوری استفاده کرده‌ایم و اثر بسیار مثبتی داشته است. این نظر عوض خواهد شد. یک سری از مردم، این دارو را خودشان از ژاپن وارد ایران کرده بودند و استفاده می‌کردند. این دارو را برای آقای دکتر عین اللهی از خارج کشور آوردند و استفاده کرد. بستگان خیلی از مریض‌ها هم این دارو را از دبی برای بیمارشان خریدند و به ایران آوردند. وزارت بهداشت می‌گوید ما باید اجازه دهیم. ولی ما می‌گوییم خیر؛ ما پزشک درمانگریم، ما تشخیص داده‌ایم و داریم درست عمل می‌کنیم. مشکل این است که وزارت بهداشت همیشه از دارو عقب است. در مسائل دارویی، وزارت بهداشت کلاً از پزشکان عقبتر است. علتش این است که افراد نامتخصص را دعوت به کار می کند؛ افرادی که در فیلد درمان نیستند. مثلاً الان یک متخصص بیهوشی قلب را برای تهیه پروتکل درمان طبی کووید ۱۹ دعوت به همکاری کرده‌اند. متخصص بیهوشی قلب چه ربطی به داروی ضد ویروس دارد؟ وزارت بهداشت در تیمش از افرادی استفاده کرده که ارتباطی به درمان ویروس و درمان ICU ندارند. به هر حال این دارو الان در ایران وجود دارد و در خیلی از بیمارستانها استفاده می‌شود ولی وزارت بهداشت چون می‌خواهد این دارو را به اسم خودش تمام کند، حاضر نیست حرف ما را درباره اثرات مثبت این دارو تایید کند. دکتر ولایتی هم چون استفاده از این دارو در بیمارستان مسیح دانشوری آغاز شده بود، هفته قبل اعلام کرد که این دارو در بیمارستان مسیح دانشوری تجویز و استفاده می‌شود. حالا باید دید وزارت بهداشت در روزهای آینده چطور می‌خواهد نظرش را اصلاح کند و مقامات این وزارتخانه چطور می‌خواهند این ادعایشان را که گفتند حرف بنده درباره اثر مثبت داروی Favipiravir غیر علمی است، پس بگیرند.

پشت پرده مخالفت برخی مسئولان وزارت بهداشت با توزیع داروی موثر در درمان کرونا به روایت بروجردی

اما عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، دلیل عدم توزیع داروی Favipiravir در ایران را نه وزیر بهداشت بلکه مدیرانی دیگر در وزارت بهداشت می داند.

علاء الدین بروجردی نماینده بروجرد در مجلس شورای اسلامی در گفتگویی با تقدیر و تشکر از زحمات وزیر بهداشت، پزشکان، پرستاران و کادر درمانی در مقابله با بیماری کرونا و درمان بیماران به سایت الف گفته است: انصافا در این مدت بسیار سختی که بر ملت ما گذشت، دکتر نمکی وزیر بهداشت و درمان با مدیریت هوشمندانه خود و بهره گیری از ظرفیت پزشکان، پرستاران، بهیاران و تیم پزشکی که تعداد قابل توجهی از آنها هم به شهادت رسیدند، در کاهش آلام مردم نقش بسیار مهمی را ایفا کردند.

وی با بیان اینکه حلقه ای از زنجیره مدیریت کرونا و بحران پیش آمده، بحث درمان است، افزود: بر اساس اطلاعاتی که اینجانب از پزشکان متخصصی که در خط مقدم مقابله با کرونا قرار دارند و درگیر درمان بیماران هستند از جمله در بیمارستان بقیه الله، مسیح دانشوری و بیمارستانهای بزرگی که بطور ویژه و تخصصی در این زمینه کار می کنند، یکی از داروهایی که در این زمینه تاثیر گذار بوده و در درمان نقش مثبتی داشته، قرصی به نام «فاوی پیراویر» است.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه ظاهرا این قرص ساخت ژاپن است و در ژاپن و چین در سطح گسترده ای استفاده شده، و در درمان آنفولانزا موفق بوده گفت: در داخل کشور هم این قرص برای درمان بیماران استفاده شده که نجات بخش تعدادی از بیماران بوده است.

بروجردی افزود: علی رغم اینکه وزیر بهداشت و درمان دستور مساعد برای در اختیار قرار گرفتن این دارو صادر کردند، اما برخی از افراد در وزارتخانه مانع از توزیع و در اختیار قراردادن این دارو هستند. به همین دلیل پزشکان معالج که در استفاده این دارو نتایج مثبت بدست آوردند، معترض هستند. در این زمینه باید وزیر بهداشت و درمان دستور قاطع تری را صادر کند چون بطور منطقی کسانی که بر بالین مریض حضور و در خط مقدم مقابله با کرونا قرار دارند، تجارب میدانی دارند و بیشتر ذی حق هستند که نسبت به تاثیر گذاری دارو نظر بدهند تا کسانی که بصورت تئوریک در اتاقهای درب بسته، علی رغم تخصص و احترام به تخصص آنها، بخواهند تصمیم گیری کنند.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در پاسخ به این سوال که مخالفان توزیع این قرص چه کسانی هستند، آیا مافیای دارو هستند، گفت: فعلا در همین حد که بیان شد، کافی است و ضمیر مرجع خود را پیدا خواهد کرد. این قرص ها وارد شده و در اختیار وزارتخانه قرار دارد و هم اینکه اصل قضیه را جدی بگیرند، می توانند واردات بیشتری هم داشته باشند.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه این دارو در سیستم درمانی آمریکا قرار ندارد، گفت: دارویی که در سیستم آمریکا قرار دارد آمپولی به اسم «رندی سیور » است که وارد کشور شده ولی بسیار گران است اما این قرص های «فاوی پیراویر» هم ارزان تر است و هم تاثیر مثبت بهتری دارد که پزشکان متخصص خواهان استفاده آن هستند./ سایت تیک